Hoe kies ik de beste therapie?

De behandeling van chronische nierinsufficiëntie kan onder verschillende vormen gebeuren

Dialyse in het ziekenhuis

Het werkingsprincipe van een kunstnier bestaat uit het membraan, dat semi-permea­bel of half-doorlaatbaar is. Dit betekent dat het membraan poriën bezit, waarvan de diameter enkele duizendste van een millimeter bedraagt. Een deeltje ervan is alleen dialyseerbaar wanneer het voldoende klein is om doorheen dergelijke porie te gaan.

Bijvoorbeeld natrium, kalium, fosfor, ureum en creatinine zijn zo klein en dus dialy­seerbaar. Eiwitten en bloedcellen zijn dit niet.

Op basis van 2 principes werkt de kunstnier als filter:

  • de neiging tot evenwicht in de natuur (diffusie): Wanneer 2 vloeistoffen gescheiden door een semi-permeabel membraan met elkaar in contact komen, gaan alle kleine deeltjes die kunnen overgaan van de ene vloeistof naar de andere en omgekeerd, overgaan. Dit proces gebeurt tot een gelijk aantal deeltjes in beide vloeistoffen wordt bereikt. Dit verschijnsel noemt men diffusie. In het geval van dialy­se zijn de twee vloeistoffen het bloed van de patiënt en het dialysaat (spoelvloeistof). Deze zijn van elkaar gescheiden door het halfdoorlaatbare membraan in de capillaire van de kunstnier (dun plastic buisje waardoor bloed stroomt). Bijvoorbeeld ureum en creatinine gaan van het bloed over naar het dialysaat.
  • het drukverschil tussen de 2 compartimenten (ultrafiltratie): Hoe groter het drukverschil is, hoe meer uitwisseling er is doorheen de poriën en hoe groter de aantrekkingskracht is van vocht uit het bloed. De membranen in een kunstnier kunnen uit verschillende materialen gemaakt wor­den.

Welk type van kunstnier er gebruikt wordt, hangt af van de bloeduitslagen en wordt door de behandelende arts bepaald.

De patiënten komen driemaal per week naar het dialysecentrum en gaan na de behandeling terug naar huis.

Dialyse in een collectief autodialysecentrum

De behandeling verloopt technisch op identieke wijze als in ziekenhuisdialyse.

Meestal is een collectief autodialysecentrum (ook low-care genoemd) volledig buiten het ziekenhuis gelegen. Men tracht er een huiselijkere sfeer te creëren.

Dergelijk centrum is geschikt voor een specifieke groep van patiënten:

  • patiënten die weinig medische proble­men stellen
  • jongere patiënten
  • patiënten die nog gaan werken en na hun werk in dialyse komen

Peritoneale dialyse (CAPD)

Deze vorm van dialyse verschilt volledig van de voorgaande behandelingsmethoden. De uitwisseling van afvalstoffen en het onttrekken van het teveel aan vocht, gebeurt via het buikvlies (peritoneum) van de patiënt.

De peritoneale dialyse gebeurt dus in het lichaam zelf. Het bloed wordt gezuiverd door het laten inlopen van een vloeistof in de buikholte. Die buikholte is bekleed met een vlies (het buikvlies). Het buikvlies is een halfdoorlaatbaar vlies. Men kan zich dit voorstellen als een zak waar de buikorganen (lever, milt, darmen, ...) zich in bevinden. De inhoud van deze zak wordt de peritoneale holte of buikholte genoemd.

Om het buikvlies als dialysemembraan te kunnen gebruiken, hebben we een toe­gangsweg naar de peritoneale holte nodig. Daarom wordt een fijne katheter, vervaar­digd uit silicone, door de huid ingeplant. Een deel van de katheter ligt tussen de huid en het buikvlies en is op deze plaats voorzien van twee ankerplaatsen waar de katheter in het onderhuidse weefsel ingroeit zodat de katheter op zijn plaats blijft.

Langs die katheter wordt een steriele elektrolytenoplossing in de buikholte gebracht, een tijdje ter plaatse gelaten en nadien weer verwijderd. Gedurende de tijd dat deze oplossing in de buikholte zit, gebeurt de dialyse. Afvalstoffen en overtollig vocht komen in het dialysaat terecht (de elektrolytenoplossing).

Wanneer het dialysaat verzadigd is, wordt het uit de buik verwijderd en weer vervangen door vers dialysaat.

De afdeling peritoneaal dialyse maakt deel uit van de kunstnierafdeling van het Imeldaziekenhuis.

Het doel van deze behandelingsvorm is om patiënten met nood aan een nierfunctievervangende therapie in de mogelijkheid te stellen zich thuis, in de eigen levenssfeer, te behandelen. De nadruk ligt dus duidelijk op een thuistherapie. Om dit mogelijk te maken, zorgen we voor een degelijke opleiding van de patiënt en/of een familielid. Deze opleiding wordt door een team van verpleegkundigen met deskundigheid in de peritoneaal dialyse technieken, verzorgd. Indien nodig kan bijstand door een thuisverpleegkundige worden voorzien.

Zowel de handmatige als de geautomatiseerde behandeling worden aan alle patiënten aangeboden. Dit gebeurt steeds in nauw overleg met de patiënt en zijn familie, de behandelende nefroloog, de huisarts en de PD-verpleegkundigen.

De afdeling is terug te vinden op de dienst kunstnier, waar een eigen opleidings- en behandelingsruimte werd voorzien.

Het behandelingsvoorschrift wordt steeds door jouw nefroloog voorgeschreven. Na de opleidingsperiode komt de patiënt gemiddeld eens om de acht weken op controle bij de nefroloog. Tijdens dit consult is er steeds een PD-verpleegkundige aanwezig om de patiënt bij te staan bij praktische problemen en om de nodige verzorgingsmaterialen te verstrekken.

In nauwe samenwerking met de afdeling nefrologie (geneeskunde 1) van het Imeldaziekenhuis is een 24-uurs telefoonpermanentie voorzien om mogelijke problemen op te lossen.

Verder werken we zeer nauw samen met de firma Baxter, om de nodige spoelvloeistoffen te leveren bij de patiënten thuis. Ook de nodige toestellen, zowel hardware als software, worden door de firma Baxter ter beschikking gesteld van onze patiënten.

Transplantatie

Transplantatie van een nier is normalerwijze een éénmalige ingreep, die ervoor zorgt dat de patiënt een zo normaal mogelijk leven kan leiden. Meestal dient er echter met dialysebehandeling gestart te worden in afwachting van een transplantatie. Momen­teel zijn er immers niet genoeg donoren beschikbaar en moet men een tijd wachten (wachtlijst van Eurotransplant). Voor de transplantaties werkt dit ziekenhuis samen met de Universitaire ziekenhuizen waar de transplantaties uitgevoerd worden.

Bij de start van een behandeling wordt de keuze van behandelingsvorm gemaakt door de behandelende arts in samenspraak met de patiënt. Niet iedereen komt in aanmerking voor elke behandelingsvorm. Dit wordt samen met jou, de dokter en de sociale verpleegkundige van de dienst kunstnier besproken.