Lymfoedeem

Het lymfesysteem staat samen met het aderlijke systeem in voor het terugbrengen van vocht naar het hart.
Lymfoedeem is een abnormale opstapeling van vocht en eiwitten in de onderhuidse weefsels. Dit zal aanleiding geven tot zwelling van het getroffen lidmaat, een zwaartegevoel met op lange termijn huidafwijkingen en infecties.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen primair en secundair lymfoedeem. Secundair lymfoedeem ontstaat na een beschadiging van de lymfevaten of -knopen ten gevolge van een infectie, bestraling, een chirurgische behandeling of een trauma. In geval van primair lymfoedeem ligt een ontwikkelingstoornis van het lymfestelsel met onderontwikkelde lymfebanen en –knopen aan de basis. Afhankelijk van de ernst kan dit van kinds af aan reeds hinder geven. In milde gevallen treedt het oedeem pas op rond de leeftijd van 18 - 35 jaar.

De diagnose wordt voornamelijk gesteld aan de hand van het klinisch onderzoek. Belangrijk is om andere oorzaken uit te sluiten zoals  oedeem ten gevolge van veneuze insufficiëntie of lipoedeem.  Om de ernst te kunnen inschatten dient een lymfescintigrafie verricht te worden.

Behandeling

Het doel van de behandeling van lymfoedeem is de zwelling van het lidmaat te reduceren en daardoor de kwaliteit van de huid en onderhuidse weefsels te bewaren en te verbeteren. Hierdoor zal de kans op infecties belangrijk gereduceerd kunnen worden.

De initiele behandeling bestaat enerzijds uit het verhogen van de bewegings- en sportactiviteiten. Het samentrekken en opspannen van de spieren zal de doorstroming van de lymfe verbeteren. Anderzijds is hoogstand en het gebruik van steunkousen aangewezen. Bij het aanmeten van steunkousen is het belangrijk dat de maat genomen wordt wanneer de benen op zijn slankst zijn. Dit wil zeggen ’s ochtends en liefst na het dragen van steunwindels. Meestal volstaat een steunkous tot aan de knie, doch als het oedeem uitbreidt naar het bovenbeen, is een steunkous tot aan de dij aangewezen. In de meeste gevallen is een klasse twee steunkous voldoende, zelden dient naar een sterkere kous zoals een klasse drie overgeschakeld te worden. In principe hebt u elke 12 maanden recht op een terugbetaling van 4 kousen per behandeld been.

Aanvullend kan gestart worden met manuele lymfedrainage. Hierbij wordt onder leiding van een kinesist het opgehoopte lymfevocht gemobiliseerd om de afvoer te bevorderen. In geval van gematigd lymfoedeem komt in aanmerking voor een terugbetaling van 60 sessies per jaar, in geval van ernstig oedeem voor 120 sessies per jaar. De ernst wordt bepaald door een lymfescintigrafie.

Belangrijk is ook om de huid in goede conditie te houden door deze dagelijks te reinigen met een waterige oplossing en wondjes te voorkomen. Aangezien patienten met lymfoedeem meer vatbaar zijn voor zowel bacteriele als schimmelinfecties dienen deze agressief behandeld te worden.
Enkel bij patienten met uitgesproken lymfoedeem, ondanks alle hierboven vermelde maatregelen, kan een chirurgische behandeling overwogen worden. Doch de resultaten hiervan zijn eerder teleurstellend.