CPAP: Continuous Positive Airway Pressure

INLEIDING

Uit onderzoek in het slaaplabo, kan blijken dat de patiënt lijdt aan het obstructief slaapapnoesyndroom of OSAS.
De behandeling van die aandoening kan bestaan uit het gebruiken van een CPAP-toestel. CPAP is de afkorting van Continuous Positive Airway Pressure oftewel een voortdurend positieve druk in de luchtwegen.
Soms kan slaapapnoe ook behandeld worden via een anti-snurkbeugel (MRA). Bij patiënten met slaapapnoe en overgewicht, heeft gewichtsreductie ook dikwijls een gunstig effect op de ernst van het slaapapnoe.

BESCHRIJVING

Hoe werkt CPAP-therapie?

CPAP-toestellen zijn kleine apparaten waarin zich een pomp bevindt. De pomp zuigt kamerlucht aan en zet deze lucht onder lichte druk. Deze lucht onder druk wordt via een plastic slang en een masker de neus, keel en luchtpijp ingestuurd. 
Door toediening van deze druk kan de keelholte niet meer toeklappen. De druk die toegediend moet worden bepaalt de behandelende arts. Door de CPAP-therapie zal je niet meer stoppen met ademen, je zal dus beter en dieper slapen en je zal je uitgeruster voelen overdag.

Hoe wordt het CPAP-toestel geïnstalleerd?

Na de diagnosestelling zal je via het secretariaat van het slaaplabo een datum toegewezen krijgen waarop je verwacht wordt voor de installatie van je CPAP-toestel. Op de afgesproken datum en uur, kom je rechtstreeks (zonder je te laten inschrijven), naar het slaaplabo (route 210).

Ken je CPAP-toestel

Een CPAP-toestel bevat de volgende elementen:

  • Een AAN/UIT knop
  • Een elektrische veiligheidszekering
  • Een uurteller voor het onderhoud
  • Een luchtaanvoer, beschermd door een filter om de stofdeeltjes tegen te houden
  • Een luchtafvoer onder druk waaraan de plastic slang lekdicht op je masker aangesloten wordt
  • Een indicator die de druk weergeeft
  • RAMP-functie:
    • Wat is de bedoeling van de RAMP-functie?
      Dit laat je toe om onder een lage druk in slaap te vallen, waarna de druk geleidelijk toeneemt tot de behandelende druk. Dit proces duurt 20 minuten.

Waar plaats ik mijn CPAP-toestel?

  • Op een kastje of tafeltje naast het bed
  • Dichtbij, hierdoor heb je meer vrijheid om te bewegen
  • Op een stofvrije plaats
  • In de buurt van een stopcontact
  • Niet in de buurt van vloeistoffen om infiltratie van water te voorkomen (risico op beschadiging van de motor)

Hoe start ik het toestel op?

Druk op de AAN/UIT knop (bovenkant toestel).

AANDACHT: Controleer steeds of de stekker in het stopcontact steekt!

Sommige toestellen zijn uitgerust met een automatische start/stop functie. Indien deze geactiveerd is start het CPAP-toestel op wanneer je het masker opzet en diep in en uit ademt.

Hoe moet je het toestel onderhouden?

  • Wekelijks afvegen met een vochtige doek
  • De filter dient om de 6 maanden vervangen te worden.

 

Ken je CPAP-masker

Er zal tijdens de installatie een masker aangemeten worden. Meestal is dit een neusmasker. Indien je je niet comfortabel voelt met dit masker, dan kan de verpleegkundige je advies geven over andere vormen van maskers bv. mond-neusmaskers (full face), neusdoppen.
Het is van groot belang dat het masker perfect past en goed aansluit. Zo niet ontstaat er een luchtlek waardoor de effectiviteit van de behandeling verandert of verdwijnt.

Hoe zet je het masker op?

Er zijn twee manieren:

  1. De riemen en het masker in het geheel over het hoofd trekken. Of
  2. De onderste riemen losmaken, de riemen naar voren brengen, masker op de neus plaatsen, de riemen naar achteren brengen, de riemen op het hoofd plaatsen en de onderste riemen weer vastmaken
    AANDACHT:
    Bij aanpassing van de riemen steeds links en rechts gelijkmatig aantrekken om lekkage te voorkomen!
    Indien je 's nachts naar het toilet moet is het makkelijker als je de plastic slang loskoppelt in plaats van het masker af te zetten.

Hoe het masker correct aanspannen?

  • Het masker mag nooit spannen
  • Indien het masker te hard spant is er een grotere kans op lekkage, huidletsels en is er een snellere slijtage van het masker omdat er plooien in de rand ontstaan

Hoe onderhoud je een masker met harnas/hoofdband?

  • Reinig het masker minstens twee maal per week met lauw water en een beetje zeep
  • Best neutrale zeep gebruiken bv. sunlight
  • Gebruik nooit ontsmettingsmiddelen of detergenten
  • Gebruik geen schuursponsjes (best enkel de handen gebruiken)
  • Laat het masker aan de lucht drogen (nooit in de zon of op de verwarming)
  • De hoofdband wordt op dezelfde manier gereinigd als het masker (liefst niet in de wasmachine o.w.v. slijtage velcro)

Wat met de toebehoren?

Hoe bevestig je de plastic slang aan het toestel?

Plaats het ene uiteinde op het masker en het andere uiteinde op het CPAP-apparaat

Hoe onderhoud je de luchtslang?

  • Reinig de plastic slang minstens éénmaal per maand (rokers minstens 2 x per maand).
  • Reinig de plastic slang met lauw water en een neutrale zeep, nadien naspoelen met lauw water, laat de slang hangen om te drogen.
  • AANDACHT:
    Controleer steeds of de plastic slang voldoende droog is voor gebruik
    Controleer ook op scheurtjes.

Wanneer is er een bevochtiger nodig?

Indien je regelmatig last hebt van een verstopte neus of droge neus en keel, kan een bevochtiger aangeraden zijn. Deze klachten kunnen in het begin van een behandeling voorkomen maar verdwijnen meestal spontaan. Indien dit niet het geval is neem je best contact op met de behandelende arts voor een eventuele plaatsing van een bevochtiger.

Hoe sluit je een bevochtiger aan op een CPAP-toestel?

De bevochtiger wordt meestal rechtstreeks op het CPAP-toestel geplaatst. De plastic slang wordt aangesloten op de bevochtiger en niet op het CPAP-apparaat.

Hoe vul je de bevochtiger?

Meestal kunnen bevochtigers bijgevuld worden langs de opening voor de plastic slang. 
Vul de bevochtiger nooit hoger dan de aangeduide markering.

Waarmee vul je de bevochtiger?

Gebruik NOOIT leidingwater, kalk kan de bevochtiger beschadigen. Gebruik gedemineraliseerd water. Het water aanwezig in de bevochtiger moet om de twee dagen vervangen worden (zie onderhoud bevochtiger).

Hoe zet je de bevochtiger AAN/UIT?

Raadpleeg de handleiding van het toestel.

Hoe onderhoud je de bevochtiger?

Om de 2 dagen al het water weggieten, de bevochtiger uit mekaar halen en afwassen in lauw water met afwasmiddel. Nadien goed spoelen en laten drogen. Het is zeer belangrijk om dit om de twee dagen te doen om te voorkomen dat er schimmels of ziektekiemen kunnen groeien in stilstaand water. Minstens éénmaal/maand de bevochtiger gedurende 30 minuten laten weken in water met azijn.

Praktische oplossingen

Wat als je niet kan wennen aan het toestel?

Indien je vindt dat de druk te hoog is, probeer dan niet zelf de druk opnieuw in te stellen maar raadpleeg je arts.

Wat als je masker lekt?

Het ontsnappen van lucht via het masker is één van de meest voorkomende problemen.
Indien er lucht in de richting van je ogen ontsnapt, kan er irritatie optreden. Een slecht aansluitend masker moet altijd gecorrigeerd of vervangen worden. Neem contact op met het slaaplabo.

Wat te doen bij huidirritatie?

  • Kijk na of het masker en de steunbrug ter hoogte van de neus niet te hard aanspannen. 
  • Gebruik geen make-up onder het masker
  • Reinig dagelijks je gezicht met water
  • Bij kleine wondjes kan een blaarpleister (bv. Compeed®) verlichting geven
  • Indien je regelmatig wondjes hebt contacteer je best het slaaplabo

Wat te doen bij verkoudheid en verstopte neus?

In het begin van de behandeling komen deze klachten regelmatig voor maar verdwijnen meestal spontaan. Deze klachten ontstaan door de koude luchtstroom waardoor de neusslijmvliezen gaan zwellen. Wanneer je hier last van ondervindt, kan je de neus spoelen met een fysiologische oplossing, bv. Physiomer. Als de klachten blijven aanhouden contacteer dan je arts. Bij zware neusverkoudheden is het soms noodzakelijk de behandeling een paar dagen te stoppen.

Hoe warm moet het op je slaapkamer zijn?

De ideale temperatuur is tussen de 12 en de 18 °C. Een te koude temperatuur zorgt voor een verstopte of lopende neus. Een te warme temperatuur zorgt voor een te droge neus en keel.

Je toestel of één van de toebehoren is stuk, wat nu?

Je neemt contact op met het secretariaat van het slaaplabo (015 50 48 16, in de namiddag bereikbaar). Dan kunnen we met je bespreken wanneer je kan langskomen voor de vervanging van het toestel. Probeer nooit ZELF je apparaat of toebehoren te herstellen.

Praktische oplossingen op reis of opname in het ziekenhuis

Op reis met je toestel, waaraan denken?

Wanneer je op reis gaat, neem dan je CPAP-toestel mee in de bijgeleverde tas. Wanneer je met het vliegtuig op vakantie gaat, neem dan je toestel altijd mee als handbagage omdat sommige toestellen door de onderdruk in het bagageruim stuk of ontregeld kunnen geraken. Denk er steeds aan dat je een verklaring nodig hebt om de douane te passeren. Dit formulier wordt meegegeven na installatie van het toestel.

Wat bij een ziekenhuisopname, moet je toestel mee?

Je toestel moet steeds meegenomen worden bij een ziekenhuisopname. Verwittig bij opname je arts en de verpleegkundige dat je gebruik maakt van een CPAP-apparaat. 
Bij een eventuele operatie breng je best chirurg en anesthesist op de hoogte van je CPAP-gebruik. Dit kan van belang zijn tijdens het ontwaken na de operatie.

Wat is de conventie?

De conventie zorgt voor financiële tussenkomst via de ziekteverzekering. Hierdoor krijg je een deel van de kosten van de behandeling terugbetaald. De terugbetaling voor de eerste aanvraag is geldig voor een periode van drie maanden, nadien volgt er telkens een verlenging voor één jaar.

Om opgenomen te worden in de conventie zal je een paar weken na de start van de CPAP-therapie uitgenodigd worden om naar het slaaplabo te komen voor een tweede slaapstudie waarbij gebruik gemaakt wordt van AUTO CPAP. AUTO CPAP betekent dat het toestel zoekt naar de druk die je persoonlijk nodig hebt. Dit kan meer, minder of hetzelfde zijn als thuis. Nadien wordt ook een raadpleging voorzien bij je behandelende arts voor eventuele drukaanpassing.

Na de eerste controle zal je jaarlijks uitgenodigd worden voor onderhoud van je toestel en raadpleging bij je behandelend arts. Om aanspraak te kunnen maken op de financiële tussenkomst van de mutualiteit, dien je het toestel gemiddeld 4 uur per nacht te gebruiken. Het is dan ook belangrijk dat je steeds je toestel meebrengt naar de raadpleging, omdat de arts via de computer je CPAP-gebruik kan uitlezen.

Waar heb je jaarlijks recht op?

  • 1 nieuw masker
  • Filters

Wat dien je zelf te betalen?

Er is een eigen bijdrage van 0,25 euro/dag. uitgezonderd WIGW. De betaling gebeurt maandelijks via overschrijving. Materialen zoals kabels voor in de auto of mobilhome moeten zelf aangeschaft worden. Indien je gebruik maakt van een bevochtiger moet je zelf zorgen voor het gedemineraliseerd water.

Wat is het nut van de jaarlijkse controle?

De arts die de CPAP-therapie voorschreef, zal de efficiëntie van de behandeling beoordelen. Oa bij sterke gewichtsschommelingen kan aanpassing van de therapie nodig zijn.
Tijdens de controle wordt ook de jaarlijkse verlenging van de terugbetaling in orde gebracht. Voor het verlengen van de terugbetaling is het noodzakelijk dat je het CPAP-apparaat minstens vier uur per nacht gebruikt, zoals door het RIZIV bepaald.