Slikken

We spreken over dysfagie of een slikstoornis wanneer er iets fout loopt in het traject dat voedsel of drank aflegt van de mond naar de maag. Slikproblemen kunnen ontstaan door een algemene achteruitgang van het lichaam, door een CVA of hersenbloeding, bij progressieve neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, ALS en MS of bij oncologische problematieken (tumoren).

Logopedisch slikonderzoek

Voorafgaand aan het slikonderzoek, worden de moeilijkheden bevraagd bij de arts, verpleging en de patiënt. Vervolgens vindt het klinisch logopedisch slikonderzoek plaats. Voor zover de toestand van de patiënt het toelaat, worden volgende consistenties getest: vloeibaar (water), ingedikte dranken, halfvaste voeding (pudding/yoghurt/appelmoes) en vaste voeding (boterham/koek). Soms is het wenselijk om een maaltijd te observeren. 
De bevindingen worden besproken met de patiënt en de arts. Indien nodig wordt de voeding aangepast (een slikdieet opgestart) en worden houdingsaanpassingen doorgevoerd. Aangepaste bekers maken het zelfstandig drinken of het begeleiden hiervan eenvoudiger, zoals bv. een kantelbeker (type Handycup). Het gebruik van tuitbekers is af te raden, zeker bij patiënten met slikproblemen. Alle informatie wordt na het slikonderzoek opgehangen op de kamer.

 

Indien klinisch logopedisch onderzoek onvoldoende informatie geeft, kan de logopediste aanvullend objectief onderzoek adviseren, zoals een FEES of RX-slikfunctie.
Een FEES is een Flexibele Endoscopische Evaluatie van het Slikken, dewelke wordt uitgevoerd door de neus-keel-oorarts (NKO-arts) in samenwerking met de logopediste. Het is een pijnloos onderzoek van een 15-tal minuten waarvoor je niet nuchter hoeft te zijn.
Een RX-slikfunctie wordt uitgevoerd door de radioloog.

Afhankelijk van het slikprobleem en de oorzaak kunnen verscheidene aanpassingen en oefeningen worden opgestart. Men kan het slikprobleem compenseren door:

  • de houding tijdens het eten aan te passen; idealiter rechtop zittend aan tafel
  • de consistentie van het voedsel aan te passen; zoals voeding mixen, vloeistoffen indikken of medicatie pletten
  • de manier van eten aan te passen; eet bijvoorbeeld alles met een koffielepel of drink uit een kantelbeker, matig je tempo

Deze adviezen wordt steeds afgestemd op jouw persoonlijke ziektetoestand en slikproblematiek. Ze worden gebundeld  en bij ontslag meegegeven in een ‘slikboekje’

Slikrevalidatie

Bij een slikprobleem kan er naast een aanpassing van consistenties ook therapie worden opgestart. Het doel van de therapie is om op een veilige manier zo normaal mogelijk te kunnen eten en drinken. Indien geen enkele consistentie veilig is, wordt er meestal aangeraden om geen orale voeding te nuttigen.
Dan kan er functionele slikrevalidatie worden opgestart. Dit betekent dat we je slikfunctie gaan trainen door het slikken van lepels (ingedikt) water. 
Wanneer je een verminderde tongkracht hebt, is het moeilijker om voeding door te slikken. Er kan dan gestart worden met tongkrachttraining. Aan de hand van een IOPI-toestel kan zowel de voor- als achterkant van de tong getraind worden. 
Naast de tongspieren kunnen ook de mondbodemspieren getraind worden. Dit is belangrijk voor een vlotte passage van voeding en het beperken van het risico op verslikken. We trainen de spieren tegen een weerstand met behulp van een bal. Deze techniek wordt Chin Tuck Against Resistance (CTAR) genoemd. 


IOPI

CTAR

Eerste hulp bij verslikken

Iedereen verslikt zich sporadisch wel eens, we kunnen dit niet volledig voorkomen. Moest je er niet uit raken door te hoesten alleen, kan je dit filmpje van Rode Kruis Vlaanderen al eens bekijken: Verslikking bij een volwassene.