Wanneer is een operatie nodig bij de ziekte van Crohn?

De complicaties van ziekte van Crohn zijn meestal de aanleiding voor een operatie. Gewoonlijk gaat het dan over een stenose, een darmperforatie met of zonder abces in de buik, of een fistel. Een fistel ontstaat doordat een zweer in de darm door de darmwand zweert en een perforatie veroorzaakt. Dit kan dan een abces buiten de darmwand geven. Als deze perforatie verder doorbreekt naar een andere darm of orgaan, zoals de blaas of huid, dan heb je een onnatuurlijke verbinding tussen de darm en blaas, of tussen de darm en de buitenwereld, de huid dus. Dat noemen we een fistel.

Operaties aan de dunne of dikke darm

Wanneer de dunne of dikke darm ernstig vernauwd raakt, krijgt een patiënt klachten doordat de darminhoud geblokkeerd wordt (obstructie). De belangrijkste symptomen zijn vermagering, buikkramp, de onmogelijkheid om stoelgang te maken, braken en een opgezette buik.

Bij vernauwingen in de dunne darm hebben heel wat patiënten vooraf al hun dieet aangepast omdat ze merken dat rauwe groenten en fruit, noten en champignons buikpijn veroorzaken. Als er echter sprake is van een volledige obstructie is een ziekenhuisopname meestal nodig. Er kan dan een maagsonde geplaatst worden om de darminhoud af te zuigen. Tegelijkertijd zal de arts onderzoeken (meestal met een scan) waar de vernauwing zich bevindt en wat de aard ervan is. Het kan gaan om een torsie van de darm rondom een vergroeiing als gevolg van vroegere operaties of door de ziekte zelf. Veelal wordt vernauwing echter veroorzaakt door een verdikking van de darmwand als gevolg van de ziekte van Crohn. Die wandverdikking kan op zijn beurt zijn veroorzaakt door een ontsteking of door littekenvorming. Op basis van de scan en de bloedresultaten zullen de artsen inschatten hoe uitgebreid de ontsteking is. Mogelijk kunnen geneesmiddelen nog soelaas brengen. Als de vernauwing vooral uit littekenweefsel bestaat of als er een bijkomende darmperforatie met abces is, zal een operatie meestal noodzakelijk zijn. Ideaal gebeurt die ingreep na het opheffen van de blokkering, zodat de darmen weer hun normale formaat hebben bereikt, maar als de darmtransit na enkele dagen in het ziekenhuis niet gedeblokkeerd raakt, is een dringende ingreep noodzakelijk.

Een tweede situatie die vaak aanleiding geeft tot een operatie is een darmperforatie. Als daardoor darminhoud in de buikholte terechtkomt, moet de patiënt meteen onder het mes. Meestal wordt de perforatie echter afgedekt door het bindweefsel dat rond onze darm zit. Er ontstaat dan een abces of weefselmassa, wat aanleiding geeft tot koorts, constante buikpijn en een algemeen ziektegevoel. Je kunt dan ook een bol  voelen in de buik, meestal rechts onderaan. Opnieuw is hier op korte termijn verder onderzoek nodig en dikwijls ook een ziekenhuisopname. Met een scan zullen de artsen inschatten waar de perforatie zit en of ze nog kunnen wachten om te opereren. Die tijd gebruiken ze om het abces “af te koelen” door antibiotica en vasten. Meestal zullen de antibiotica het abces en de lokale ontsteking doen afnemen, zodat de operatie eenvoudiger wordt en het risico op verwikkelingen na de ingreep daalt.

Operaties voor anusfistels

Anusfistels veroorzaken veel pijn en hygiënische problemen, en moeten altijd verder onderzocht worden. De loop van de fistel ten opzichte van de sluitspier en de omliggende lichaamsdelen, zoals de vagina, bepaalt of een operatie noodzakelijk is. Is er een abces, dan wordt dat gedraineerd tijdens een korte operatie. Daarna wordt zo nodig bijkomende medische behandeling gestart. Bij moeilijk te behandelen fistels zijn complexere operaties nodig.

Andere operaties

Crohnpatiënten hebben meer risico op galstenen en nierstenen. Daardoor kan verwijdering van de galblaas, niersteenverbrijzeling of stenting van de urinewegen noodzakelijk zijn.
Wanneer een vernauwing ontstaat in de twaalfvingerige darm (net voorbij de maag) en daardoor belangrijke klachten optreden, zoals gewichtsverlies, pijn bij de maaltijd of braken, wordt soms een bypass van de maag naar de dunne darm aangelegd (gastro-enterostomie). Deze operatie mag niet worden verward met de bypassoperatie in geval van overgewicht, waarbij de volledige maag en twaalfvingerige darm worden overbrugd.

bron: Alles over chronische darmziekten, D'Haens G. en Vermeire S., Lannoo (2017)